Dulla Bhatti history : ਆਓ ਜਾਣੀਏ ਕੀ ਹੈ ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਨੂੰ ਇਸ ਦਿਨ ਯਾਦ ?

Punjab Mode
9 Min Read
Dulla Bhatti and Lohri festival

What is the history of Lohri and why is Dulla Bhatti remembered on this day?

Lohri history in punjabi: ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੀ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ (Dulla bhatti history in punjabi) ਨਾਲ ਵੀ ਹੈ। ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਗੀਤ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਨੂੰ ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਹ ਲੋਕ-ਕਥਾ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਬਾਰੇ ਹੈ, ਜੋ ਮੁਗਲਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਬਹਾਦਰ ਯੋਧਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿਸਨੇ ਮੁਗਲਾਂ ਦੇ ਵਧਦੇ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ​​ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ (Dulla bhatti story ) ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੱਧਕਾਲ ਦਾ ਇੱਕ ਯੋਧਾ ਸੀ, ਜੋ ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਕ ਅਕਬਰ ਦੇ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨਾਇਕ’ ਦੇ ਖਿਤਾਬ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਗ਼ੁਲਾਮ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਅਮੀਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

Sundri – Mundri lohri history in Punjabi

Sundri – Mundri story in Punjabi: ਇੱਕ ਦੰਤ-ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ: ਸੁੰਦਰੀ-ਮੁੰਦਰੀ ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੀਆਂ ਮੰਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਧੀਆਂ ਸਨ ਪਰ ਗਰੀਬੀ ਕਾਰਨ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਦੇਰ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਹਾਕਮ ਨੂੰ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਹੁਸਨ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ੋਰੀਂ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਧਾਰ ਲਈ। ਇਸ ਦੀ ਭਿਣਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਵੀ ਪੈ ਗਈ। ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਜਲਦੀ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਲਈ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਦੁੱਲੇ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦੁੱਲੇ ਨੇ ਵਿਆਹ ਦੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲੈ ਲਈ ਅਤੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਸਹੁਰਿਆਂ ਨੇ ਹਾਕਮ ਤੋਂ ਡਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਰਾਤ ਸਮੇਂ ਹੀ ਵਿਆਹੁਣ ਆਉਣਗੇ। ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਰਚਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਰੌਸ਼ਨੀ ਲਈ ਲੱਕੜੀਆਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਕਰ ਕੇ ਅੱਗ ਬਾਲੀ ਗਈ। ਦੁੱਲੇ ਨੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ ਦਾਨ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਨਵੇਂ ਵਿਆਹ ਹੋਏ ਸਨ ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਾਲ ਜਨਮੇ ਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੀ ਸੁੰਦਰ-ਮੁੰਦਰੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ’ਤੇ ਆਪਣੇ ਵੱਲੋਂ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਗੁੜ-ਸ਼ੱਕਰ ਤੇ ਦਾਣੇ ਆਦਿ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਾਨ ਦਿੱਤਾ। ਦੁੱਲੇ ਕੋਲ ਕੰਨਿਆ-ਦਾਨ ਦੇਣ ਲਈ ਇੱਕ ਲੱਪ ਸ਼ੱਕਰ ਦੀ ਹੀ ਸੀ। ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਡੋਲਾ ਤੁਰ ਗਿਆ ਤੇ ਗ਼ਰੀਬ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੇ ਦੁੱਲੇ ਦਾ ਲੱਖ-ਲੱਖ ਸ਼ੁਕਰ ਕੀਤਾ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਲੋਹੜੀ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਪੈ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਦੁੱਲੇ ਨੂੰ ਹਰ ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਜਦ ਲੋਹੜੀ ਮੰਗਣ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ’ਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਇਹ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

Sundr – Mundriye lohri song in punjabi

ਸੁੰਦਰ ਮੁੰਦਰੀਏ ਹੋ!
ਤੇਰਾ ਕੌਣ ਵਿਚਾਰ ਹੋ!
ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਵਾਲਾ ਹੋ!
ਦੁੱਲੇ ਧੀ ਵਿਆਹੀ ਹੋ!
ਸੇਰ ਸੱਕਰ ਪਾਈ ਹੋ!
ਕੁੜੀ ਦਾ ਲਾਲ ਪਤਾਕਾ ਹੋ!
ਕੁੜੀ ਦਾ ਸਾਲੂ ਪਾਟਾ ਹੋ!
ਸਾਲੂ ਕੌਣ ਸਮੇਟੇ ਹੋ!
ਚਾਚਾ ਗਾਲ਼ੀ ਦੇਸੇ ਹੋ!
ਚਾਚੇ ਚੂਰੀ ਕੁੱਟੀ ਹੋ!
ਜ਼ਿੰਮੀਦਾਰਾਂ ਲੁੱਟੀ ਹੋ!
ਜ਼ਿੰਮੀਦਾਰ ਸੁਧਾਏ ਹੋ!
ਗਿਣ ਗਿਣ ਪੌਲੇ ਲਾਏ ਹੋ!
ਇੱਕ ਪੌਲਾ ਰਹਿ ਗਿਆ!
ਸਿਪਾਹੀ ਫੜ ਕੇ ਲੈ ਗਿਆ!
ਸਿਪਾਹੀ ਨੇ ਮਾਰੀ ਇੱਟ!
ਭਾਵੇਂ ਰੋ ‘ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਪਿੱਟ!
ਸਾਨੂੰ ਦੇ ਦੇ ਲੋਹੜੀ,
‘ਤੇ ਤੇਰੀ ਜੀਵੇ ਜੋੜੀ!

ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਲੋਕ ਨਾਇਕ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੀ ਅਮਰਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇਹ ਕਹਾਣੀ (Dulla bhatti story in punjabi) ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਤਿਉਹਾਰ ਲੋਹੜੀ ‘ਤੇ ਬਲਦੀ ਅੱਗ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੁਣਾਈ ਜਾਣੀ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਦੀ। ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਿਉਹਾਰ (lohri festival in punjab) ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ (Makar skranti festival)ਦੀ ਪੂਰਵ ਸੰਧਿਆ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ।

Who is dulla bhatti ? Dulla bhatti history in punjabi

Dulla bhatti history ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ (ਰਾਏ ਅਬਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ) ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੁਰਾਤਨ ਮੁਸਲਮਾਨ ਰਾਜਪੂਤ ਨਾਇਕ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ “ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਪੁੱਤਰ” ਜਾਂ “ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਰੋਬਿਨ ਹੁੱਡ” ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮੱਧਕਾਲੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਬਗਾਵਤ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਦਰਜ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚੋਂ ਉਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਣਹੋਂਦ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਹੋਂਦ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਸਬੂਤ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਦੁੱਲਾ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕੁਝ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਗਾਵਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜਿਆ।

Dulla bhatti birth place ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦਾ ਜਨਮ ਫੈਸਲਾਬਾਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸੰਦਲ ਬਾਰ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਮਾਂ ਲਾਧੀ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਫਰੀਦ ਖਾਨ ਦੇ ਘਰ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਰਾਜਪੂਤ ਗੋਤ ਭੱਟੀ ਵਰਗੇ ਯੋਧੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਕਦਮਾਂ ‘ਤੇ ਚੱਲਦੇ ਹੋਏ, ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਗੁਰੀਲਾ ਜੰਗ ਛੇੜਿਆ। ਉਸਨੇ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਦੀ ਜਾਇਜ਼ਤਾ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕੋਈ ਟੈਕਸ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਪੱਧਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਅਕਬਰ ਨੂੰ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਛੱਡ ਕੇ ਲਗਭਗ 20 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਲਾਹੌਰ ਰਹਿਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅਕਬਰ ਲਾਹੌਰ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਬਾਗੀਆਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੇਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ। ਅਕਬਰ ਨੇ ਬਾਗੀਆਂ ਦੀਆਂ ਖੱਲਾਂ ਕਣਕ ਦੀ ਪਰਾਲ਼ੀ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਅਤੇ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ ਲਟਕਾਇਆ ਗਿਆ। ਦੁੱਲਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਜੰਮਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਦੁੱਲੇ ਦੇ ਜਵਾਨ ਹੋਣ ਤੱਕ ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਦਾਦਾ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

Dulla bhatti fight against mughal emperor history in punjabi

ਦੁੱਲੇ ਦਾ ਜਨਮ ਅਕਬਰ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਲੀਮ (ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂਗੀਰ) ਦੇ ਸਮੇਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਸਲੀਮ ਨੂੰ ਤਾਕਤਵਰ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਾਜਪੂਤ ਔਰਤ ਤੋਂ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜੋ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾ ਰਹੀ ਹੋਵੇ। ਲਾਧੀ (ਦੁੱਲੇ ਭੱਟੀ ਦੀ ਮਾਂ) ਨੂੰ ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਦਿੱਲੀ ਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਲਈ ਦੁੱਲਾ ਅਤੇ ਸਲੀਮ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਅਮਲੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲਾਧੀ ਨੇ ਪਾਲਿਆ ਸੀ। ਜਵਾਨੀ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਚੰਗੀ ਦੋਸਤੀ ਸੀ। ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, ਦੁੱਲਾ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਆਪਣੇ ਵਤਨ (ਪੰਜਾਬ) ਵਾਪਸ ਚਲੇ ਗਏ। ਪੰਜਾਬ ਆਉਣ ਤੇ ਦੁੱਲੇ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਮੁਗਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲਗਾ ਤਾਂ ਦੁੱਲੇ ਨੇ ਮੁਗ਼ਲ ਸਮਾਰਾਜ ਵਿਰੁੱਧ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਵੱਲੋ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਠਾਣ ਲਈ।

Dulla bhatti death in Lahore

ਦੁੱਲਾ ਨੇ ਅਕਬਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਪਤਨੀਆਂ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲਿਆ ਜੋ ਹੱਜ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਨਾਲ਼ ਅਕਬਰ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਦੁੱਲੇ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਫੜਨ ਜਾਂ ਮਾਰਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਿਹਾਈ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਵੱਡੀ ਫੌਜ ਭੇਜੀ ਗਈ। ਉਸ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਲੋਕ ਦੁੱਲਾ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਫੌਜ ਦਾ ਧਿਆਨ ਭਟਕਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਦੁੱਲਾ ਬਹੁਤ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ਼ ਲੜਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਦੁੱਲੇ ਨੂੰ ਧੋਖੇ ਨਾਲ ਫੜ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ। ਦੁੱਲੇ ਦਾ ਅੰਤ 1599 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਉਸਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਅਕਬਰ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਸੀ, ਉਮੀਦ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਡਰ ਨਾਲ ਕੰਬ ਜਾਵੇਗਾ, ਪਰ ਦੁੱਲਾ ਅੰਤ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਅਡੋਲ ਰਿਹਾ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ –