ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਕਿਉਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ? ਆਓ ਜਾਣੋ ਪੂਰੀ ਕਹਾਣੀ। Holi festival 2024 celebration history and facts in punjabi

Punjab Mode
7 Min Read
Holi Festival

Holi festival history in punjabi: ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬੜੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ “ਹੋਲੀ” ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਮਾਰਚ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਮਾਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਿਉਹਾਰ ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਲੀ ਫੱਗਣ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕਰਨ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਕਿਉਂ ਮਾਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ? Holi festival celebration in punjabi

ਹਰ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਕਹਾਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਵੀ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਹਰਿਆਣਕਸ਼ਿਪੂ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਜਾ ਸੀ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਬਲਵਾਨ ਸਮਝਦਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਨਫ਼ਰਤ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਣਨਾ ਵੀ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਦਾ ਪੁੱਤਰ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਭਗਤ ਸੀ। ਹਰਿਆਣਕਸ਼ਿਪੂ ਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਡਰਾਉਂਦਾ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਇਕ ਨਾ ਸੁਣੀ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਗਵਾਨ ਦੀ ਭਗਤੀ ਵਿਚ ਮਗਨ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਸਭ ਤੋਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਕੇ ਇਕ ਦਿਨ ਹਿਰਣਯਕਸ਼ੀਪੂ ਨੇ ਇਕ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ। (Holika story in punjabi)

ਜਿਸ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਹੋਲਿਕਾ (ਹੋਲਿਕਾ ਨੂੰ ਵਰਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਨੇ ਅੱਗ ‘ਤੇ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਅੱਗ ਉਸਨੂੰ ਸਾੜ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ) ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨਾਲ ਅੱਗ ਦੀ ਵੇਦੀ ‘ਤੇ ਬੈਠਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਆਪਣੀ ਮਾਸੀ ਦੇ ਨਾਲ ਵੇਦੀ ‘ਤੇ ਬੈਠ ਗਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਭਗਵਾਨ ਦੀ ਭਗਤੀ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਹੋ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਅਚਾਨਕ ਹੋਲਿਕਾ ਬਲਣ ਲੱਗੀ ਅਤੇ ਅਸਮਾਨ ਤੋਂ ਇੱਕ ਆਵਾਜ਼ ਆਈ, ਜਿਸ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਲਿਕਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਰਦਾਨ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਕਰੇਗੀ ਤਾਂ ਉਹ ਖੁਦ ਸੜ ਕੇ ਸੁਆਹ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੋਇਆ। ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਦੀ ਅੱਗ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਕਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਹੋਲਿਕਾ ਸੜ ਕੇ ਸੁਆਹ ਹੋ ਗਈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਬੜੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਅਤੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਉਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਨ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਉਹ ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਨਾਲ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਹੋਲੀ ਕਿਵੇਂ ਮਨਾਈਏ:

ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਲੋਕ ਬ੍ਰਜ, ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ, ਗੋਕੁਲ ਆਦਿ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਬ੍ਰਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਰਦ ਔਰਤਾਂ ਉੱਤੇ ਰੰਗ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡੰਡਿਆਂ ਨਾਲ ਕੁੱਟਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਲੋਕ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਕਈ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਹੋਲੀ ਵੀ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗੀਤ ਵਜਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹਰ ਕੋਈ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਮੱਧ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਰੰਗ ਪੰਚਮੀ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਮਹੱਤਵ ਹੈ, ਲੋਕ ਸਮੂਹ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰੰਗਾਂ, ਗੁਲਾਲ ਨਾਲ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਘਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਰੰਗ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ “ਬੁਰਾ ਨਾ ਮੰਨੋ, ਇਹ ਹੋਲੀ ਹੈ”। ਮੱਧ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇੰਦੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੋਲੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਜਸ਼ਨ ਹੈ, ਇਸਨੂੰ ਰੰਗ ਪੰਚਮੀ ਦਾ “ਗੈਰ” ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਇੰਦੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਇੱਕਠੇ ਹੋ ਕੇ ਨੱਚਦੇ ਅਤੇ ਗਾ ਕੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ 15 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਰ ਲਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ “ਫਾਲਗੁਨ ਮਹੋਤਸਵ” ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਜ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੇ ਗੀਤ ਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭੰਗ ਪਾਨ ਵੀ ਹੋਲੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ, ਹਰ ਕੋਈ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਜੱਫੀ ਪਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਸਾਰੇ ਦੁੱਖ ਭੁਲਾ ਕੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਗਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨੱਚਦਾ ਹੈ।

ਹੋਲੀ ‘ਤੇ ਘਰਾਂ ‘ਚ ਕਈ ਪਕਵਾਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹਰ ਤਿਉਹਾਰ ‘ਤੇ ਸਵਾਦ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪਕਵਾਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਹੋਲੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇਹਨਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਰੱਖੋ ਧਿਆਨ :-

ਹੋਲੀ ਰੰਗਾਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਮਨਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਰੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੁਕਸਾਨ ਝੱਲਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਗੁਲਾਲ ਨਾਲ ਹੋਲੀ ਮਨਾਉਣਾ ਬਿਹਤਰ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਭੰਗ ਵਿਚ ਹੋਰ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥ ਮਿਲਣਾ ਵੀ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਅਜਿਹੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

  • ਗਲਤ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਲਈ ਕੈਮੀਕਲ ਵਾਲੇ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚੋ।
  • ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਕੋਈ ਵੀ ਭੋਜਨ ਖਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੋਚੋ, ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੌਰਾਨ ਮਿਲਾਵਟ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
  • ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਰੰਗ ਲਗਾਓ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਨਾ ਕਰੋ। ਹੋਲੀ ਵਰਗੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੌਰਾਨ ਲੜਾਈਆਂ ਵੀ ਵਧਣ ਲੱਗੀਆਂ ਹਨ।

1. ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਨ ਕਦੋਂ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ- ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਨ 24 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਹੈ।

2. ਹੋਲੀ 2024 ਕਦੋਂ ਹੈ ?

ਹੋਲੀ 25 ਮਾਰਚ 2024 ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾਵੇਗੀ

3. ਹੋਲੀ ਕਿਸਦੀ ਧੀ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ- ਹੋਲੀ ਰਿਸ਼ੀ ਕਸ਼ਯਪ ਅਤੇ ਦਿਤੀ ਦੀ ਬੇਟੀ ਹੈ।

4. ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਨ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ ਕਦੋਂ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ- ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਨ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮ 06:31 ਤੋਂ 08:58 ਤੱਕ ਹੋਵੇਗਾ।

5. ਹੋਲੀ ਕਿਸ ਮਹੀਨੇ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ- ਹੋਲੀ ਹਰ ਸਾਲ ਫੱਗਣ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ –